Innovatieve machine-industrie: De drijvende kracht achter de groei van de Nederlandse industrie

De Nederlandse industrie heeft in de afgelopen eeuw een indrukwekkende transformatie doorgemaakt. Waar in de jaren twintig textiel, scheepsbouw en voedselverwerking domineerden, heeft de machine-industrie zich de afgelopen decennia ontpopt als dé drijvende kracht achter de groei van de industrie. Sinds 1990 is de productie van deze sector meer dan vervijfvoudigd, een stijging die aanzienlijk hoger ligt dan de totale groei van de industrie, die in dezelfde periode met 81 procent toenam.

Historische groei van de industrie

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceerde onlangs data waaruit blijkt dat de productie van de Nederlandse industrie in 2023 bijna twintig keer hoger lag dan in 1922. Deze groei werd gevoed door een gemiddelde jaarlijkse stijging van 3 procent, ondanks periodes van economische crisis, zoals de oliecrisis in de jaren zeventig en de financiële crisis van 2008. De groei was het meest opvallend in sectoren die hoogwaardigere productie en technologie omarmden.

Opkomst van de machine-industrie

De machine-industrie heeft zich ontwikkeld van een producent van standaardmachines tot een hooggespecialiseerde sector. Tegenwoordig richt deze industrie zich op de productie van geavanceerde apparatuur, zoals machines voor de halfgeleiderindustrie en medische technologie. Dit illustreert de transformatie van de industrie richting kennisintensieve en kapitaalintensieve activiteiten.

Een belangrijke versnelling vond plaats tussen 2016 en 2023, waarin de productie meer dan verdrievoudigde. Deze groei werd gedreven door de wereldwijde vraag naar precisietechnologie en innovaties in de maakindustrie. Hierdoor is de machine-industrie nu één van de meest prominente sectoren binnen de Nederlandse economie.

Economische Impact

Het aandeel van de machine-industrie in de totale toegevoegde waarde van de Nederlandse industrie is gestegen tot 17,2% in 2021, terwijl dit in 1995 nog slechts 6,4% was. Deze groei heeft ertoe geleid dat de machine-industrie nu bijna even groot is als de traditioneel dominante sectoren voeding en chemie. De groei van de machine-industrie heeft ook een positief effect gehad op de werkgelegenheid. Eind 2020 was de sector goed voor 91.400 directe banen. Bovendien profiteert de metaalproductenindustrie van deze groei, met bijna €2 miljard aan toelevering aan de machine-industrie in 2020.

Exportkracht

De Nederlandse machine-industrie heeft een sterke exportpositie opgebouwd, met een jaarlijkse export van circa €20 miljard aan machines en machineonderdelen(bron). Dit omvat een breed scala aan producten, van hightech chipmachines tot geavanceerde landbouwapparatuur en voedselverwerkingsmachines.

Innovatie en R&D

De Nederlandse machine-industrie blijft sterk innoveren. Tussen 2013 en 2020 zijn de investeringen in R&D sterker gegroeid dan in andere industriesectoren. In 2019 was de sector verantwoordelijk voor 37% van de totale R&D-uitgaven door de Nederlandse industrie, een stijging van 28,6% in 2013.

Toekomstperspectief

Ondanks de afname van het aantal mensen dat in de industrie werkt – van 28 procent van de beroepsbevolking in 1923 naar slechts 8 procent in 2023 – blijft de industrie een belangrijke economische pijler. De groei in arbeidsproductiviteit en technologische vooruitgang compenseren de daling in arbeidskrachten. Vooral de machine-industrie blijft een cruciale rol spelen in de concurrentiepositie van Nederland op het wereldtoneel. De technologische industrie, met de machinebouw als grootste groeisector, is uitgegroeid tot de 'groeimotor van de Nederlandse industrie'. Digitalisering, elektrificatie en de opkomst van AI leiden tot een structurele groei in de vraag naar chips, waardoor chipmachinefabrikanten een dominante rol hebben gekregen.

Conclusie

Met een geschiedenis van aanpassing en innovatie is de Nederlandse industrie, en met name de machine-industrie, uitgegroeid tot een wereldwijde speler in hightech productietechnologie. Dit toont niet alleen de veerkracht van de sector, maar ook de potentie voor verdere groei in een steeds meer technologisch gedreven wereld.